Limburgse Maasstreek
Waar de Maas bij Eijsden ons land binnenstroomt, lijkt het een totaal andere rivier dan waar deze 200 kilometer stroomafwaarts uitmondt in het Hollands Diep. De Limburgse Maas is een snelstromende rivier, met een steil verhang. Bovendien stroomt het water er door een dal (‘de Maasvallei’), waarin het zich dieper insnijdt – terwijl oude Maasterrassen (banken met riviergrind) door opheffing van de aarde steeds hoger komen te liggen.
Dit is ook goed herkenbaar stroomafwaarts van Maastricht, met de Grensmaas – een dynamische rivier vol grindbanken én biodiversiteit. De Grensmaas wordt bovendien niet gehinderd door een kunstmatige diepe vaargeul met kribben, omdat de scheepvaart in dit traject van de Maas wordt omgeleid via het parallelle Julianakanaal. Ook waar de Limburgse Maas bijna 50 kilometer stroomafwaarts niet langer de grensrivier vormt, blijft het nog tot voorbij Roermond een grindrivier (‘de Grindmaas’). Daarna vervolgt het zich als rivier met zandige bedding (‘de Zandmaas’). In Noord-Limburg, waar de Maas de grens vormt met Noord-Brabant, bevindt zich het grootste rivierduinencomplex van Nederland (Nationaal Park Maasduinen) en het belangrijkste bewaarde heggengebied van Nederland, Maasheggen – ook een hotspot voor biodiversiteit.
Wat mij plezier geeft aan ecologisch tuinieren is bijdragen aan meer biodiversiteit; als het kan met het planten van zoveel mogelijk verschillende soorten die ook voor ons eetbaar zijn. Als we dat allemaal binnen onze eigen mogelijkheden doen, dan is dat ook een opsteker voor het klimaat."
Waar precies?
We rekenen de volledige Limburgse Maasvallei tot deze ecologische streek. In Zuid-Limburg is dit een smalle zone rond de rivier (delen van Eijsden, Maastricht en Bunde – tot waar op beide oevers de kalksteenplateaus beginnen – en daarmee de streek Limburgs Heuvelland).
Verder naar het noorden vanaf Susteren rekenen we heel Limburg tot aan de Duitse grens tot deze streek. Hier bevinden zich de (Pleistocene) Maasterrassen, die onderdeel zijn van de vallei.
Op de westoever van de Noord-Limburgse Maas gaat de streek al snel over in De Peel. Verder stroomafwaarts sluit de streek aan op de Brabantse Maas en helemaal in het noorden, ter hoogte van Mook, op het Rijk van Nijmegen.
Icoonsoorten van Limburgse Maasstreek
Het stroomgebied van de Limburgse Maas is dynamisch en divers, met veel verschillende milieus die elk hun eigen icoonsoorten kennen. Uiterwaarden die nog overstromen zijn zeer kalkrijk en dus ook rijk aan kalkminnende bloeiende kruiden, zoals het rapunzelklokje, duifkruid, beemdkroon, kattendoorn, wilde marjolein, zwarte toorts, slangenkruid en grote tijm. Ook welriekende agrimonie is een typische soort voor de Maasoevers van Midden- en Noord-Limburg.
De oudere Maasafzettingen op de nu hoger gelegen rivierterrassen zijn wat zuurder, net als het grote complex van rivierduinen in Noord-Limburg. Hier bevindt zich ook heidevegetatie, met bijvoorbeeld jeneversbesstruwelen of bossen met dalkruid. Daar komen nog vlinders voor als het heideblauwtje, met dophei als belangrijkste waardplant, en de kleine ijsvogelvlinder, die wilde kamperfoelie heeft als waardplant.
Icoonnachtvlinders voor de streek zijn de teunisbloempijlstaart en de prachtmot en de meest iconische dagvlinder is het donker pimpernelblauwtje. Deze zeer zeldzame vlinder is onder andere afhankelijk van de grote pimpernel en komt in Nederland alleen nog voor op één locatie bij een oud, hoger gelegen Maasterras in de buurt van Roermond.
Dan zijn er nog bijzondere bijen. Een echte icoonsoort voor de Limburgse Maasstreek is de blokhoofdgroefbij. Deze zeldzame semi-sociale wilde bij komt voor langs de Maas in Noord-Limburg (bij Thorn) en langs de Maas in Midden-Limburg (bij Ohé en Laak). De blokhoofdgroefbij houdt van een gemengd boeket: vrouwtjes verzamelen stuifmeel van negen verschillende families bloeiende planten.
Andere icoonbijen voor de Limburgse Maasstreek zijn de gouden bronsgroefbij, de gestreepte bloedbij en de zeer zeldzame donkere klokjeszandbij, die langs de Limburgse Maas vooral afhankelijk is van rapunzelklokjes. Vervolgens kun je in de bloeiende uiterwaarden van de streek (en wellicht ook in ecologische tuinen) ondere andere nog genieten van bijzondere bijensoorten als de rode maskerbij, vierbandgroefbij, kleine bandgroefbij, het zilveren fluitje, de donkere rimpelrug, de heggenrankbij, donkere zijdebij en slangenkruidbij. De laatste kun je zeker in je Limburgse tuin aantreffen, mits je daar slangenkruid hebt staan.
De Limburgse Maasstreek is ook nog rijk aan wilde populaties bomen en struiken. Die komen onder andere nog voor in relicten van oude heggen, die nog voorkomen in stukken oorspronkelijk cultuurland van Eijsden in het zuiden tot Maasheggen aan de provinciegrens met Noord-Brabant. Het gaat daarbij in de Limburgse Maasstreek onder andere om eenstijlige meidoorn, tweestijlige meidoorn, veldesdoorn, wilde kardinaalsmuts, rode kornoelje, sleedoorn, wegedoorn, hondsroos, beklierde heggenroos, egelantier, hazelaar, wilde appel en haagbeuk. In oude boskernen komen onder andere wilde exemplaren van boskriek (zoete kers) en winterlinde voor.
Flora
Fauna
Wat betekent dit voor jouw tuin?
Woon je dicht in de buurt van de Limburgse Maas, dan heb je een ruime keuze bij de aanleg van een streekeigen bloemenweide, geïnspireerd op de kalkrijke uiterwaarden. Je tuin kan dan een extra stapsteen worden voor soorten die daar voorkomen, waaronder ook vliegende insecten. Ook het aanbod van (bloeiende) struiken is zeer hoog, als je je voor je tuin laat inspireren door het oorspronkelijke heggenlandschap langs de Limburgse Maas.
Woon je verder in het oosten van Noord- en Midden-Limburg, dan woon je mogelijk op een hoger gelegen oud Maasterras. Hier kun je je ook laten inspireren door de daar oorspronkelijk aanwezige stikstofarme natuur, die ook lijkt op de natuur van de Maasduinen. Naast dopheide en struikheide hoort dan ook een groot aanbod van ‘gele composieten’ (zoals zandpaardenbloem, muizenoor, biggenkruid, vertakte leeuwentand, klein streepzaad, enzovoort) – en iets vochtiger delen bijvoorbeeld de grote pimpernel.
Bloemenweide maken?
Reserveer hier Limburgse Maasstreek-streektuinmengsel
De inheemse kwekerij Cruydt-Hoeck heeft samen met Streektuinen.nl voor elk van de 25 streken een apart mengsel ontwikkeld van bloeiende kruiden die goed passen in de bewuste streek, en tot hun recht kunnen komen in tuinen.
Verhalen uit Limburgse Maasstreek
Wij willen heel graag meer verhalen gaan vertellen (in tekst en beeld) over icoonsoorten en andere unieke natuur per streek, over individuele streektuinen, en wellicht ook Streektuindagen organiseren waarbij jullie bij elkaar op bezoek kunnen gaan voor inspiratie. Meld dus vooral je tuin aan. Je kunt dan als je dat leuk vindt ook iets vertellen over jouw tuin!
Voeg jouw tuin toe aan Limburgse Maasstreek!
Door mee te doen voeg je een klein natuurgebiedje toe aan jouw straat, kun je vier seizoenen per jaar genieten van een levende tuin – en versterk je de unieke biodiversiteit van jouw streek, door een klein leefgebied te creëren voor kenmerkende planten en dieren.
Lokale initiatieven
- Voorbeeld
