IJsselmeerpolders en Zuiderzeedijken
Dit is bij uitstek de streek van nieuwe natuur. En nieuwe natuur is van groot belang. Het biedt kansen, en heel concreet nieuw leefgebied. Woon je in een van de IJsselmeerpolders, dan kan jouw tuin daaraan bijdragen.
Die kansen zitten ook in de bijzondere bodemsamenstelling van de Flevopolder en de Noordoostpolder: vruchtbare kalkrijke zeeklei, en op sommige plekken, zoals bij Dronten, zelfs de bijzondere combinatie van zand met kalkrijke kwel. Bij verschralend maaibeleid (om stikstof af te voeren) zou het daar zelfs mogelijk moeten zijn een soort semi-kalkgrasland te ontwikkelen, met zeer hoge soortenrijkdom van bloeiende kruiden.
Maar voor deze streek laten we ons niet alleen inspireren door de bijzondere kansen van de minerale bodemsamenstelling, of door succesvolle nieuwe natuurgebieden, zoals het Waterloopbos, het Kuinderbos, het Roggebotzand, het Horsterwold en natuurlijk de Oostvaardersplassen – er is ook oude natuur om te koesteren. Die unieke oude natuur is een smalle strook van wat ooit een zeekust was: de Zuiderzeedijken. Dat gebied is nog steeds te herkennen aan het Nederlandse verspreidingsgebied van bijvoorbeeld (het zouttolerante) Engels: een prachtig bloeiende, zodenvormende insectenplant. Ook in het kalkrijke zand aan de voet van het oude keileemeiland Urk (tegenwoordig Noordoostpolder) groeien bijzondere planten, waaronder echt duizendguldenkruid – een kalkminner die verder bekend is uit Zuid-Limburg en de Hollandse duinen.
"Het is heel leuk om gewoon je tuin in te stappen, neer te knielen bij een border en dagelijks een nieuwe soort te ontdekken. Of om een bosandoorn te planten en vervolgens te ontdekken dat de andoornbij erop af komt. Zet een paar inheemse planten neer, en de insecten vinden ze vrijwel direct."
Waar precies?
De streek omvat in elk geval de hele provincie Flevoland (Flevopolder en Noordoostpolder). Daarnaast kan een zeer smalle strook met voormalige Zuiderzeedijken ertoe gerekend worden, vooral waar lokaal (in tuinen) wat oude zeeklei aanwezig is. Inwoners van de Wieringermeer kunnen zich laten inspireren door deze streek en door de naastgelegen streek West-Friesland.
Icoonsoorten van IJsselmeerpolders en Zuiderzeedijken
De eerste icoonsoort kwam al voorbij: het Engels gras. Maar er zijn veel meer kruiden, struiken en bomen die het bij uitstek goed doen in dit gebied. Een opvallende verschijning in de buurt van Almere zijn bijvoorbeeld de grote hoeveelheden bosrank – de inheemse, wilde clematis. Een krachtig groeiende klimplant, met in juli en augustus een zee van witte bloemen die onder andere graag bezocht worden door groefbijen.
Een icoonsoort voor de regio rond Dronten en voor de Noordoostpolder is blauw walstro, die zoals de naam al verraad kleine blauwe bloempjes heeft (in plaats van witte of gele, zoals andere walstrosoorten). Het is een kalkminnende eenjarige soort, die ook op Wieringen en bij Lelystad voorkomt, maar elders in Nederland zeldzaam is.
Bloeiende kruiden die het ook op de wat zwaardere zeeklei goed doen, zijn onder andere knoopkruid, margriet, gewone rolklaver, vogelwikke, wilde cichorei, groot kaasjeskruid en bijvoorbeeld de scherpe boterbloem.
Waar die laatste groeit, kun je in de IJsselmeerpolders onder andere de ranonkelbij verwachten – een kleine donkere bijensoort die nestelt in gangen (zoals rietstengels) met een kleine diameter (rond 4 millimeter).
Ook de vrij zeldzame, in kleigrond nestelende klaverdikpoot komt in het gebied voor. Deze verzamelt onder andere stuifmeel van rolklaver, rode klaver en witte klaver. Andere icoonbijen voor het gebied zijn de vroege bloedbij, zwartsprietwespbij en roodsprietwespbij.
De icoonvlinder voor het gebied is de indrukwekkende weerschijnvlinder, een grote dagvlinder. Deze komt voor bij de Oostvaardersplassen, bij Dronten en langs de kwelrijke randen van de Noordoostpolder. Wil je de (rupsen van de) weerschijnvlinder in je tuin bewonderen? Plant dan een boswilg, de waardplant voor deze soort. Je moet dan wel beschikken over wat ruimte en een portie geduld: want de eitjes alleen afgezet op volwassen bomen.
Ten aanzien van autochtone bomen en struiken is de Flevopolder sowieso een bijzonder verhaal. Op de voormalige zeebodem zijn vanzelfsprekend nergens oude boskernen, hakhoutbosjes, heggen of houtwallen te vinden. Toch bevindt zich er de grootste collectie van bomen en struiken afkomstig uit wilde bronpopulaties in heel Nederland: de genenbank van Staatsbosbeheer, op het Roggebotzand bij Dronten.
Soorten die elders veel worden aangetroffen en het in elk geval goed zullen doen op de vochtige en voedselrijke bodem zijn onder andere schietwilg, boswilg, grauwe wilg, rossige wilg, veldesdoorn, eenstijlige meidoorn en rode kornoelje – soorten die ook veel leven kunnen aantrekken in een ecologische tuin.
Flora
Fauna
Wat betekent dit voor jouw tuin?
Als we in Nederland de biodiversiteitscrisis willen keren, zullen we naast het herstellen van oude natuur ook de kansen van nieuwe natuur moeten omarmen. Nergens is dat zo tastbaar als in deze streek. Als je er een ecologische tuin begint, wordt het een ontdekkingsreis om te zien wat daar allemaal op af komt en wil leven – maar hoe dan ook voeg je een stapsteen toe aan die nieuwe natuur, en daarmee aan heel Nederland.
De bodem is op de meeste plaatsen rijk en vochtig, en vooral heel geschikt voor de aanplant van een groot aantal struiken. Bij de aanleg van een bloemenweide zal vergrassing wel een zorg zijn. Het is daarom belangrijk om in elk geval jaarlijks te maaien en het maaisel af te voeren (en daarmee de stikstof) en te kiezen voor concurrentiekrachtige kruiden – die genoemd worden bij de icoonsoorten, en die in het op maat gemaakte streekmengsel zitten.
Bloemenweide maken?
Reserveer hier IJsselmeerpolders en Zuiderzeedijken-streektuinmengsel
De inheemse kwekerij Cruydt-Hoeck heeft samen met Streektuinen.nl voor elk van de 25 streken een apart mengsel ontwikkeld van bloeiende kruiden die goed passen in de bewuste streek, en tot hun recht kunnen komen in tuinen.
Voeg jouw tuin toe aan IJsselmeerpolders en Zuiderzeedijken!
Door mee te doen voeg je een klein natuurgebiedje toe aan jouw straat, kun je vier seizoenen per jaar genieten van een levende tuin – en versterk je de unieke biodiversiteit van jouw streek, door een klein leefgebied te creëren voor kenmerkende planten en dieren.
Lokale initiatieven
- Ken je een relevant initiatief in deze streek? Laat het ons weten!
