Achterhoek
De Lochemse Berg en de Needse Berg in het noorden, de stuwwallen van Montferland in het zuiden. Daartussen stromen de Buurserbeek, de Bolksbeek en vanuit Duitsland natuurlijk de Berkel en de Oude IJssel. In het westen ligt het rivierlandschap van de IJssel en in het oosten het hoger gelegen Nationaal Landschap Winterswijk, met kleine kavels, eeuwenoude houtwallen en beekjes met zeer kalkrijk water.
Deze opsomming illustreert de grote landschappelijke diversiteit van de Achterhoek. Die diversiteit keert ook terug in de unieke bodemsamenstelling. Officieel rekenen we de streek tot de oostelijke zandgronden, maar lokaal komt ook leem, opgestuwde zeeklei, oude rivierklei en (geërodeerde) kalksteen voor. Voor de overbemesting begon, was het gebied dan ook een walhalla van bloeiende kruiden. Daar zijn gelukkig verspreid door het gebied nog allerlei restanten van te vinden, net als oude boskernen met ecologisch waardevolle bomen en struiken. Meer dan genoeg inspiratie dus, voor de aanleg van een Achterhoekse streektuin!
Ik ontdek steeds meer kleine bijzonderheden en zie mijn tuin groeien in soortenaantal. Als ik een nieuwe plant aangewaaid krijg, dan duurt het meestal niet lang tot ik de bijbehorende insecten ook zie.
Waar precies?
De Achterhoek is een Gelderse streek, die aan de noordkant dus valt te begrenzen door de grens met Overijssel. Toch zijn er wel overeenkomsten met de Overijsselse streken ten noorden. De Lochemse berg doet denken aan de Sallandse Heuvelrug, terwijl de Needse Berg overeenkomsten heeft met de stuwwallen van Twente. Zutphen en Doesburg passen het beste bij de streek IJsseldal en de zuidwestpunt van de Achterhoek.
Het gebied rond Duiven en Zevenaar (de historische streek Lemiers) rekenen we voor streektuinen tot de rivierstreek Pannerden en Gelderse Poort – maar het Montferland ten zuiden van Doetinchem ecologisch weer wel tot de Achterhoek.
Icoonsoorten van Achterhoek
Laten we eens met een amfibie beginnen: de boomkikker. Het is een prachtige en zeldzame kikker, die graag leeft in doornige struwelen naast visvrije poelen. De Achterhoek heeft in Nederland nog de grootste populatie boomkikkers. Ook de zeldzame knoflookpad komt er nog voor – ook een soort die van oorsprong thuishoort in kleinschalig boerenland, met poeltjes, houtwallen en zandige akkers op essen.
De Achterhoek is ook van groot belang als genenbron voor het behoud van autochtone bomen en struiken. Zo komt de ruwe iep er nog in het wild voor, de laatste grote populatie wilde peer en vermoedelijk de enig overgebleven groeiplek in Nederland van de wilde taxus – stuk voor icoonsoorten van nationaal belang.
Andere ecologisch belangrijke bomen en struiken van de Achterhoek zijn onder andere de tweestijlige meidoorn, hazelaar, Gelderse roos, wilde kardinaalsmuts, wegedoorn, rode kornoelje, sleedoorn, hondsroos, viltroos, gewone vogelkers, sporkehout, wilde lijsterbes, wilde appel, wilde mispel, bosaalbes, veldesdoorn, haagbeuk, boskriek (zoete kers) en winterlinde.
Bijzondere wilde bijen in de streek zijn onder andere de blauwe ertsbij, de geelstaartklaverzandbij en de stomptandwespbij. De eerste kan voor het verzamelen van stuifmeel gebruik maken van zandblauwtje, muizenoor en slangenkruid, terwijl de zandbij voor stuifmeel afhankelijk is van klaversoorten zoals witte klaver, rode klaver en gewone rolklaver. De parasitaire stomptandwespbij is weer grotendeels afhankelijk van de geelstaartklaverzandbij.
Icoonvlinders van de Acherhoek zijn de kamperfoelie-uil, meidoornuil en grote vos. De waardplanten van de eerste twee nachtvlinders laten zich raden: wilde kamperfoelie en meidoorn.
De grote vos is in tegenstelling tot de algemenere kleine vos een zeldzame dagvlinder. Deze was een tijd met uitsterven bedreigd, maar volgens de Vlinderstichting is er weer sprake van enig herstel, onder andere in de Achterhoek. De belangrijkste waardplant zijn iepen (waaronder in de Achterhoek de ruwe iep). Als iepen ontbreken zijn onder andere ook sleedoorn en zoete kers geschikt voor de rupsen.
Flora
Fauna
Wat betekent dit voor jouw tuin?
Voor de aanleg van een streekeigen ecologische tuin kun je in de Achterhoek ten eerste kiezen uit een groot aanbod van ecologisch waardevolle bomen en struiken. Woon je rond Winterswijk? Dan kun je met de aanleg van een inheemse bloemenweide profiteren van de ondiep aanwezige kalksteen. Elders in de streek kan het aan te raden zijn je tuin te bekalken (maar zoals overal vooral geen tuinaarde, gazonmest of andere stikstofbron toevoegen).
Zoals overal in Nederland kan ook de aanleg van een visvrije vijver veel biodiversiteit toevoegen aan de tuin, waaronder amfibieën en libellen. Wie in de Achterhoek beschikt over een wat groter erf, kan met de aanleg van visvrije poelen naast een hagen met doornige struiken bijdragen aan het versterken van het leefgebied van de boomkikker.
Bloemenweide maken?
Reserveer hier Achterhoek-streektuinmengsel
De inheemse kwekerij Cruydt-Hoeck heeft samen met Streektuinen.nl voor elk van de 25 streken een apart mengsel ontwikkeld van bloeiende kruiden die goed passen in de bewuste streek, en tot hun recht kunnen komen in tuinen.
Verhalen uit Achterhoek
Wij willen heel graag meer verhalen gaan vertellen (in tekst en beeld) over icoonsoorten en andere unieke natuur per streek, over individuele streektuinen, en wellicht ook Streektuindagen organiseren waarbij jullie bij elkaar op bezoek kunnen gaan voor inspiratie. Meld dus vooral je tuin aan. Je kunt dan als je dat leuk vindt ook iets vertellen over jouw tuin!
Voeg jouw tuin toe aan Achterhoek!
Door mee te doen voeg je een klein natuurgebiedje toe aan jouw straat, kun je vier seizoenen per jaar genieten van een levende tuin – en versterk je de unieke biodiversiteit van jouw streek, door een klein leefgebied te creëren voor kenmerkende planten en dieren.
Lokale initiatieven
- Ken je een relevant initiatief in deze streek? Laat het ons weten!
