Bijna een jaar geleden kregen wij een cadeautje van Nature Today: een bijenhotel met een opmerkelijke vorm, gemaakt door de zoon van een bekende bijenexpert. Het bleek een proefmodel te zijn, dat nog niet op de markt was. Daar moest verandering in komen, dachten wij toen.
Het bewuste bijenhotel was een bedankje voor een deelname aan een groepsgesprek over (journalistieke) natuurcommunicatie, georganiseerd door Arnold van Vliet, de bekende natuuronderzoeker van Wageningen Universiteit. Gemaakt van onbewerkt beukenhout, wist Van Vliet er toen al bij te vertellen.
Eenmaal opgehangen in eigen tuin, vielen nog een paar interessante kenmerken op. De vliegopeningen van de geboorde nestgangen zitten aan beide zijkanten, waardoor het beschikbare materiaal optimaal wordt gebruikt.
En wat wij, als liefhebbers van piepkleine tuinbiodiversiteit, bovenal top vonden: het ontwerp heeft een grote variatie in diameters, met veel aandacht voor de kleinste maten. Dat betekent dat ook kleinere bijen en piepkleine solitaire wespjes er gebruik van kunnen maken – dat zijn juist relatief veel soorten, die in gangbare bijenhotels vaak worden overgeslagen.
Het bijenhotel – dat nog niet op de markt was – bleek te zijn gemaakt door Jozef van Breugel, zoon van Pieter van Breugel. Pieter van Breugel is een landelijk bekende bijenexpert, onder andere auteur van de Basisgids Wilde Bijen en Gasten van Bijenhotels.
Dat onderzoek staat aan de basis van de modellen die Jozef ontwikkelt onder de naam HappyBeez en die handgemaakt worden in zijn werkplaats in Boekel. We namen contact op en keken of we konden helpen om deze hoogwaardige bijenhotels ook beschikbaar te maken voor consumenten.
Alhoewel dat voor ons een nieuwe vorm van werken is, past het wel in onze missie: als Streektuinen willen we op alle fronten een boost geven aan ecologisch tuinieren. Meehelpen aan een hogere standaard voor bijenhotels hoort daarbij.
Helaas zijn veel bijenhotels van slechte kwaliteit en soms zelfs netto schadelijk:
- Zo worden bijenhotels met kartonnen kokertjes verkocht. Die worden wel bezocht door bijen, die er broedcellen in aanleggen. Maar de kartonnen kokers zijn vervolgens eerder een val dan een nest: het karton trekt vocht uit de broedcellen weg, waardoor de larven uitdrogen en sterven.
- Een ander probleem is dat boorgangen of stengels met kleine diameters vaak ontbreken. Die zijn voor veel soorten wilde bijen en solitaire wespen essentieel. (Er worden in sommige tuincentra zelfs bijenhotels verkocht met zeer dikke bamboestengels met diameters van 1,5 tot 2 centimeter. Daar kan hooguit een grote wolbij in overnachten, maar vrijwel geen enkele wilde bij een nest in maken.)
- Waar de diameters vaak te groot zijn, zijn de bamboestengels en boorgangen juist vaak weer te kort (of zijn de stengels aan de achterkant geopend). Hierdoor kunnen per gang maar weinig broedcellen worden aangebracht, is de verhouding mannelijke en vrouwelijke bijen ongunstig en profiteren vooral parasiterende soorten.
- Tot slot is een probleem ongeschikt materiaal met boorgaten. Sommig hout splintert snel, en beschadigt zo de kwetsbare vleugels van bijen.
Terug naar de bijenhotels van HappyBeez. Het product dat wijzelf als relatiegeschenk kregen, is inmiddels nog doorontwikkeld. Zo zijn de cassettes ingesmeerd met lijnzaadolie om verkleuring te remmen. Die verkleuring is overigens normaal bij beukenhout, en alleen een cosmetisch probleem (de bijen hebben er geen last van).
Ook is een nieuw model ontwikkeld, met meerdere verwisselbare cassettes. (Bij het verwisselen kan een keuze gemaakt worden voor specifieke diameters en dus specifieke beoogde bijensoorten.) Deze zit in een weerbestendige behuizing van Douglashout.
Je leest veel meer over de verschillende eigenschappen van deze specifieke bijenhotels in onze webwinkel.
Duurzame inkomsten
Daarover tot slot: het voelt voor ons wel onwennig dat we ook iets gaan verkopen. Streektuinen is namelijk een netwerk – dat doen we met elkaar, samen met de al ruim 1100 aangesloten tuinen. En de informatie die we delen op deze website en zelfs persoonlijk advies is gratis.
Ook onze actie voor streekeigen struwelen afgelopen winter was voor deelnemers kosteloos. En wij verdienen – voor de goede orde – ook geen geld aan de Streektuinmengsels die we samen met Cruydt-Hoeck hebben ontwikkeld. De reden is daar simpel: Cruydt-Hoek doet al het harde en unieke werk (de autochtone zadencollectie, de teeltvelden, oogst, advies, mengen én distributie) – dus daar horen ook de inkomsten naartoe te gaan.
Maar wij moeten natuurlijk ook zelf de broek ophouden. Als we meehelpen om bijenhotels op de markt te zetten, hoort daar ontwikkeling van een webwinkel bij, en gaan ook daar onze uren in zitten. Om duurzaam door te gaan met Streektuinen is het belangrijk dat we die onkosten vergoed krijgen.
Verder hebben we ook bij de verkoop van bijenhotels geen winstoogmerk, maar proberen we dit in te zetten als een van de manieren om duurzaam op lange termijn verder te kunnen met Streektuinen. Want één op de tien tuinen een volwaardig leefgebied: we zijn op weg, maar daar zijn we nu nog niet.
