Doe jij al mee met Streektuinen? Dan voeg je niet alleen een extra stapsteen toe aan een groeiend netwerk van ecologische tuinen, maar ben je met jouw tuin of balkon sinds kort ook officieel onderdeel van het meest veelomvattende plan om de Nederlandse biodiversiteit te laten herstellen. Streektuinen is namelijk partner geworden van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel!
Eén ecologische tuin is een minileefgebiedje. Zelfs als die tuin klein is, kunnen daar duizenden soorten leven. Maar wat als er één straat verderop nog zo’n tuin is, verderop in de wijk nog vijf – en door heel Nederland vele duizenden?
Die tuinen zijn dan niet alleen minileefgebiedjes, maar ook iets anders: stapstenen. En die stapstenen vormen samen een netwerk. Een netwerk van piepkleine, maar uiterst belangrijke groene haarvaatjes – dwars door Nederland.
Een streektuin wil aansluiten op de ecologie van het buitengebied
Als we vervolgens écht werk willen maken van biodiversiteitsherstel, moeten we ervoor zorgen dat dit netwerk van groene tuinen ook nog eens optimaal aansluit bij de veel grotere ecologische structuren van het buitengebied. Dit staat centraal in het concept van Streektuinen: de koppeling zoeken met de lokaal aanwezige ecologie. Dat doen we door bijvoorbeeld aandacht te vragen voor ‘streekplanten’. Daar kunnen lokaal voorkomende insecten weer van profiteren, enzovoort.
Het is daarbij ook belangrijk dat we aansluiting vinden bij andere biodiversiteitsinitiatieven. Zoals de beweging die zich inzet voor heggenherstel. Of ecologisch beheerde bermen. Die vormen in potentie (als beheerders zouden stoppen met klepelen) een netwerk van 80.000 kilometer, dat kan reiken tot in de bebouwde kom – en zo een verbinding kan leggen met ons netwerk van biodiverse tuinen. (Het betekent dat een zeldzame bijensoort die misschien in jouw tuin nestelt, de kans krijgt contact te leggen met soortgenoten in een andere populatie. Of omgekeerd: dat zo’n zeldzame wilde bij de kans krijgt jouw tuin te vinden, en ook die te koloniseren.)
Kortom, wat er in jouw tuin kan leven, is niet alleen afhankelijk van jouw goede intenties als tuinier, maar ook van het succes van pogingen tot biodiversiteitsherstel elders in het land. Daar speelt het Deltaplan Biodiversiteitsherstel een onmisbare rol. En wij zijn dan ook zeer verheugd dat we de ecologische koppeling tussen natuurrijke tuinen en het buitengebied symbolisch kunnen bekrachtigen, nu het bestuur van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel de partneraanvraag van Streektuinen heeft goedgekeurd!
Tijd om wat meer te vertellen over dat Deltaplan. Het is in 2018 opgericht door een groep wetenschappers waaronder de Wageningse hoogleraar ecologie (en toenmalig hoofd van ecologie-instituut NIOO-KNAW) Louise Vet. Naast natuurorganisaties en wetenschappers betrekt het Deltaplan Biodiversiteitsherstel ook belangrijke maatschappelijke spelers, waaronder banken, bedrijven en boeren.
Deltaplan pleit voor ecologische dooradering van Nederland
Het Deltaplan vormt een koepel voor allerlei projecten die op zichzelf al prachtig zijn, maar in samenhang nog veel kansrijker. Daarbij bestaat (om pragmatische redenen) ook aandacht voor ‘nieuwe natuur’-concepten, zoals bloemrijke dijken of ‘infranatuur’, zoals ecologisch waardevolle kruidenrijke vegetaties onder hoogspanningsnetwerken of bloemenweides langs spoorwegtaluds.
Dit zijn kleine randjes van ons landschap die nog over zijn, zoals onze wegbermen. Tenminste die plekken een ecologische bestemming geven kan gezien worden als het laagst hangende fruit van biodiversiteit (een situatie die overigens overeenkomsten vertoont met de 5,5 miljoen tuinen in Nederland – ook daar is de moeite betrekkelijk gering om natuur weer welkom te heten).
Dergelijke elementen kunnen niet alleen weer extra leefgebied bieden voor talrijke soorten, maar moeten ook meehelpen om grote delen van het Nederlandse landschap die vrijwel zijn losgeknipt van de ecologie, er weer mee te verbinden. Het belangrijkste project heet dan ook het Aanvalsplan Landschap, een plan dat ertoe moet leiden dat het landelijk gebied in Nederland weer voor tenminste 10 procent uit zogeheten ‘groen-blauwe dooradering’ bestaat. Dat gaat dan bijvoorbeeld ook om bosstroken, houtwallen, heggen en kruidenrijke natuurlijke oevers.
Van slagaders tot haarvaatjes: een rol voor streektuinen
Wat kunnen streektuinen nog toevoegen aan dit prachtige beoogde groene netwerk in het buitengebied? Nou, het is eigenlijk vrij simpel: voortzetting van dit netwerk binnen de bewoonde omgeving, en zelfs de drukke bebouwde kom. We herhalen hier ons motto: ‘Natuur begint niet achter de hekken van een natuurgebied, maar daar waar jij je voordeur opent.’ Zo zou het moeten zijn. Vraag het maar aan de paardenbloem tussen de stoeptegels, of de aardhommel die er stuifmeel zoekt.
In het buitengebied zijn de grote structuren onmisbaar. Ten eerste robuuste natuurgebieden, die ontzien moeten worden van verstoring, verdroging en vervuiling (zoals stikstofneerslag). Maar ruim de helft van de soorten in Nederland is sowieso afhankelijk van natuur buiten deze gebieden. Om biodiversiteit daadwerkelijk te laten herstellen, is het dus essentieel dat de mens weer in harmonie leert samenleven met de natuur. Voor die harmonie is het Aanvalsplan Landschap een reuzenstap, die de ecologie weer welkom zou heten in het cultuurland. En wij hopen nog een veel fijnmaziger netwerk daaraan toe te voegen, dat bestaat uit zeer kleine, maar eveneens zeer waardevolle haarvaatjes – een netwerk van tuinen door heel Nederland, dat de ecologie ook welkom heet in de bebouwde kom, tot aan jouw voordeur aan toe.
Fijn dat je meedoet!
Bewaarde oude hoogstamboomgaard in Limburg. Vroeger waren landbouw, menselijke bewoning en ecologie meer met elkaar vervlochten. Dat kleinschalige landschap was dan ook veel rijker aan biodiversiteit – en dat geldt ook voor plekken waar opnieuw een harmonielandschap wordt gecreëerd.
